۷۰ درصد بازار اسباب‌بازی ایران در اختیار خارجی‌هاست | گزارشی از ششمین نمایشگاه تخصصی اسباب‌بازی در مشهد + فیلم
این روز‌ها، نمایشگاه بین‌المللی مشهد مملو از خانواده‌هایی است که به‌قصد بازدید از ششمین نمایشگاه تخصصی مادر، کودک، نوجوان، سیسمونی و اسباب‌بازی، خود را به سالن‌های «فردوسی» و «مفاخر» رسانده‌اند. به بهانه برگزاری این نمایشگاه، به بررسی فرصت‌ها و چالش‌های بازار پررونق اسباب‌بازی پرداخته‌ایم که در ادامه، میخوانید.
به گزارش شهرآرانیوز، رویداد جذاب نمایشگاه اسباب‌بازی باعث شده که هزاران خانواده به‌همراه کودکان و نوجوانان خود سری به نمایشگاه مشهد بزنند، از غرفه‌های متنوع و هزاررنگ مربوط به اسباب‌بازی بازدید کنند و کودکانشان را در فضا‌های مفرح بازی آزاد بگذارند تا با حضور مربیان، بازی کنند و یاد بگیرند.
شگفتانه‌های ناگوار صنعت اسباب‌بازی
بنابر گزارش رسمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، حجم گردش مالی بازار جهانی اسباب‌بازی از حدود ۹۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۷ به بیش از ۱۰۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ رسیده و این روند با تراز رشد حدود ۳.۵ درصد همچنان استمرار دارد. با این حال، در شرایطی که براساس آمار‌های غیررسمی حجم گردش مالی بازار اسباب‌بازی در ایران به حدود ۳۵۰ میلیون دلار یعنی حدود ۲۱ هزار میلیارد تومان می‌رسد، همچنان افزون بر ۷۰ درصد از این بازار در اختیار فروش اسباب‌بازی‌های غیرایرانی و وارداتی است.
برخلاف سایر فعالان حوزه صنعت و اقتصاد، تولیدکنندگان اسباب‌بازی و غرفه‌داران حاضر در نمایشگاه مشهد در بیان دغدغه‌های خود حرفهای تازه‌ای برای گفتن دارند از جمله اینکه در حقیقت هیچ مجمع صنفی و اتحادیه‌ای از تولیدکنندگان اسباب‌بازی حمایت نمی‌کند. در این باره، مژگان میدانی، مسئول فروش یکی از غرفه‌های نمایشگاه تخصصی اسباب‌بازی، می‌گوید: صنایع تولیدکننده اسباب‌بازی بسته به اینکه از چه نوع محصولی برای تولید خود استفاده می‌کنند، در ردیف اتحادیه‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌شوند. مثلاً اگر ماده اولیه تولید ما از رده پلاستیک باشد، ذیل اتحادیه محصولات پلاستیکی قرار می‌گیریم و اگر از مواد معدنی استفاده کنیم، توسط اداره کل صمت تحت پوشش قرار می‌گیریم. همین امر، خلأ نظام صنفی صنعت اسباب‌بازی را به یک مشکل بزرگ برای واحد‌های فعال در این حوزه تبدیل کرده است.
علاوه بر این، به اذعان بسیاری از فعالان حوزه اسباب‌بازی تقریباً هیچ قاعده و قانونی در رابطه با حق مالکیت معنوی برای جلوگیری از الگوبرداری‌های غیرقانونی وجود ندارد و همین امر نیز سبب شده تا واحد‌های زیرزمینی بتوانند بدون کوچکترین چالشی از محصولات باکیفیت تولیدکنندگان قانونی سوء‌استفاده کنند. شگفتانه‌های ناگوار صنعت اسباب‌بازی زمانی کامل می‌شود که بدانید این حوزه به‌قدری به حال خود رها شده که حتی هیچ مرکز معتبری برای ارائه آمار رسمی در حوزه اسباب‌بازی وجود ندارد؛ موضوعی که به‌نظر می‌رسد همچون چالش‌های قانونی در موضوع مالکیت معنوی، هر دو ریشه در نبود یک نظام صنفی واحد و جامع دارد.
چالش اساسی، نبود نظارت محتوایی
مسیر پیگیری مشکلات صنعت اسباب‌بازی و به‌خصوص چالش خلأ نظام صنفی واحد، ما را به اتحادیه خرازی، اسباب‌بازی و لوازم ورزشی مشهد رساند؛ جایی که سعید بشارتی‌مقدم رئیس این اتحادیه در پاسخ به سؤالات ما، نبود برنامه منظم و حمایت دولتی از واحد‌های تولیدکننده اسباب‌بازی را به‌عنوان اصلی‌ترین معضل این صنعت برشمرده و تصریح کرد: باید استاندارد‌های واحدی براساس یک برنامه منظم تعریف شود تا اگر غیر از این بود، بتوانیم جنس را از بازار جمع‌آوری کنیم. الان غالب تولیدات ما کپی‌کاری است و نبود طراحان حرفهای که قادر به خلق بازی باشند، باعث شده تا این مسئله تشدید شود. ما افتخار داریم که برای اولین بار اعلام کنیم مسئله نظام صنفی واحد در جریان پیگیری‌های اخیر ما حل و فصل شده و فقط منتظر اعلام نظر کمیسیون عالی نظارت هستیم تا در آینده نزدیک، همه تولیدکنندگان ذیل یک اتحادیه واحد فعالیت کنند، اما با این حال، هنوز هم موضوع نظارت محتوایی و حمایت ملی از صنعت اسباب‌بازی به‌عنوان یک چالش اساسی قابل بررسی است.
وی افزود: شما ببینید گردشگر وقتی به پاریس می‌رود، در کنار بازدید از موزه لوور و برج ایفل، اسباب‌بازی و محتوای فرهنگی مرتبط با آنها را نیز به‌عنوان سوغاتی خریداری می‌کند. حالا ما در مشهد که امام رضا (ع) را بالاتر از همه چیز داریم و این‌همه سوژه‌های فرهنگی هم وجود دارد، چرا اسباب‌بازی مشهدی نتواند سوغات مشهد برای کودکان سایر نقاط کشور باشد؟ چرا زائر به شهر امام رضا (ع) بیاید و هنگام برگشت، فقط زعفران به شهر خود ببرد؟
خوش‌خبری برای تولیدکنندگان
براساس آخرین پیمایش آماری مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، پنج شخصیت محبوب برای کودکان ایرانی شامل باب اسفنجی، دو شخصیت «السا» و «آنا» در پویانمایی فروزن، شخصیت کارتونی بن‌تن، مردعنکبوتی و کیتی می‌شود و این یعنی اسباب‌بازی‌های مرتبط با این شخصیت‌ها در ردیف پرفروش‌ترین محصولات حوزه کودک و نوجوان قرار دارد، اما دردناک است که می‌بینیم هیچ‌کدام از این شخصیت‌ها ریشه بومی و درون‌مایه ملی ندارند.
در این باره محمدرضا زارع‌برزشی معاون صنایع خلاق وزارت صمت نیز به شهرآرانیوز گفت: تجارت جهانی اسباب‌بازی در دو دهه گذشته از معدود حوزه‌های فعالیت اقتصادی بوده که حتی در دوران فراگیری کرونا نیز با افت تراز تجاری مواجه نشد و در طول ۲۰ سال اخیر همواره شاخص صعودی و رو به رشد داشته است. در ایران نیز شرایط مشابهی حاکم است و به همین دلیل، باور ما این است که این حوزه به‌عنوان یک صنعت خلاق فرهنگی می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای از جهات مختلف فرهنگی، اقتصادی و حتی سیاسی داشته باشد.
به گفته وی، در تعریف پیوست فرهنگی ملی برای صنعت اسباب‌بازی نیازمند یک تحول سریع و همه‌جانبه هستیم و به همین دلیل، اخیراً تفاهمنامه‌ای میان وزارت صمت با معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری منعقد شده تا براساس آن، طیف وسیعی از صاحبان‌ایده و نخبگان فرهنگی حوزه اسباب‌بازی بتوانند طرح‌های خود را به‌صورت قانونی ثبت کنند. وی افزود: این کار هم بخش بزرگی از بی‌قانونی‌های حوزه مالکیت معنوی را ساماندهی خواهد کرد و هم صنایع اسباب‌بازی می‌توانند با پرداخت حق مشخصی به صاحب ایده، شخصیت‌های جدید، جذاب و کاملاً ایرانی را برای کودکان خلق کنند.
آینده استان، درخشان و روبه‌رشد
صنعت اسباب‌بازی به‌عنوان یک حوزه درحال پیشرفت در کشور شناخته می‌شود و در این رده نیز همچون بسیاری از عرصه‌های صنعتی و اقتصادی دیگر، خراسان رضوی نقش مهم و محوری ایفا می‌کند. فعالیت شش کد صنعتی مجزا، تولید ۳۵۰ نوع محصول مختلف و اشتغالزایی برای بیش از ۸۰۰ نفر در ۲۵ واحد تولید صنعتی اسباب‌بازی، همگی نشان از همین واقعیت دارد. رئیس اتحادیه خرازی، اسباب‌بازی و لوازم ورزشی در این باره بیان کرد: الان در خراسان رضوی محصولاتی تولید می‌شود که خریدار جهانی دارد. سال گذشته ۳۲۰ واحد صنفی دارای مجوز در استان مشغول فعالیت بود که امروز با بیش از ۷۰ درصد رشد به ۵۰۰ واحد رسیده است.
به گفته وی، با وجود پیشرفت‌های چشمگیر صنعت اسباب‌بازی در استان، خیلی از تولیدکننده‌ها در سال‌های اخیر کارگاه‌های خود را تعطیل کرده‌اند، طرح‌ها را به کارگران اتباع بیگانه می‌دهند تا به‌صورت خانگی بسازند. وی ادامه داد: اینطوری برای آنها به‌صرفه‌تر است، اما چرا باید این‌طور باشد که تبعه خارجی به‌صورت زیرپله‌ای و با کیفیتی بسیار نازل، محصولی بسازد که در اختیار کودکان ایرانی قرار می‌گیرد و به موازات این، کارگر ایرانی هم خانه‌نشین شود؟
در شرایطی که بیش از ۹۷ درصد از ملزومات تولید اسباب‌بازی در خراسان رضوی از تولیدات داخلی است و بنا بر اعلام معاونت توسعه تجارت اداره کل صمت استان، فقط در سال گذشته ۲۸ رویداد بین المللی و ۳۲ نمایشگاه عمومی در حوزه اسباب‌بازی برگزار شده است، به نظر می‌رسد که خراسان رضوی این ظرفیت را دارد که با ظرفیت نمایشگاهی خود شاه کلید گشایش در صنعت راهبردی اسباب‌بازی باشد؛ البته به این شرط که مدیران نهاد‌های مسئول نیز در این باره حمایت‌های لازم را ارائه دهند.
گفتنی است نمایشگاه مادر، کودک، سیسمونی و اسباب‌بازی از ۱۸ تا ۲۱ مهرماه، همه‌روزه از ساعت ۱۶ تا ۲۱ برای بازدید علاقه‌مندان دایر است.
دیدگاه های ارسال شده توسط شما، پس از تائید توسط شهرآرانیوز در سایت منتشر خواهد شد.
نظراتی که حاوی توهین و افترا باشد منتشر نخواهد شد.
